ომის კანონი
ელექტრული წრედები უამრავი სახის, ფუნქციონალისა და სირთულისაა. იმისათვის, რომ ჩვენ მიერ აწყობილმა, ნებისმიერმა ელექტრულმა სქემამ საკუთარი დავალება შეასრულოს, აუცილებელია წრედში დაცული იყოს 3 ძირითადი ფიზიკური სიდიდის „ურთიერთობა“. ეს სიდიდეები კი დენი, ძაბვა და წინაღობაა. მათი ურთიერთდამოკიდებულება წრედის კონკრეტულ უბანზე, პირველად გეორგ ზიმონ ომმა დაადგინა და შემდეგი ფორმულის სახით გადმოგვცა :
I = U / R
I – წრედის უბანში გამავალი დენი
U – წრედის უბანზე მოდებული ძაბვა
R – წრედის უბანზე არსებული წინაღობა
მისი თეორიის მიხედვით :
წრედის უბანში გამავალი დენი, პირდაპირპროპორციულია ამ უბანზე მოდებული ძაბვისა და უკუპროპორციულია ამავე უბანზე მოქმედი წინაღობისა.
მისი დადგენილების უკეთ გასაგებად განვიხილოთ მილისგან და წყლის ტუმბოსგან გაკეთებული ელექტრული წრედის იმიტაცია. ამ შემთხვევაში ძაბვის როლს წყლის ტუმბო ასრულებს, რომელიც წყლის ნაკადს ( დენს) აიძულებს მხოლოდ ერთი მიმართულებით იმოძრაოს. თუ კი მილში გარკვეული რაოდენობის კენჭებს მოვათავსებთ იგი ხელს შეუშლის წყლის ნაკადის თავისუფლად მოძრაობას. ამგვარად, მილში ჩაყრილი კენჭები წინაღობის როლს შეასრულებს.
თუ კი ამგვარ სისტემაში უფრო მძლავს ტუმბოს ( მაღალ ძაბვას) ავიღებთ, ბუნებრივია, იგი უფრო დიდ, სწრაფ დინებას შექმნის. შესაბამისად, ელექტრულ წრედში ძაბვის გაზრდა გამოიწვევს დენის გაზრდას.
თუ კი მოცემულ სისტემაში გავზრდით კენჭების რაოდენობას და უფრო მეტ დაბრკოლებას შევქმნით წყლის დინებისთვის, რა თქმა უნდა, იგი ვეღარ იმოძრავებს თავისუფლად და დინების სიჩქარეც დაეცემა. ამგვარად, ელექტრულ სქემაში წინაღობის გაზრდა იწვევს დენის შემცირებას.
როგორც გამოჩნდა, წინაღობა ერთ-ერთი მთავარი სიდიდეა, რომელზეც დამოკიდებულია თუ რა სიდიდის დენი გაივლის წრედში. იმისათვის რომ წინაღობისა და დენის ურთიერთდამოკიდებულება სრულყოფილად შეესწავლათ, წინაღობების სხვადასხვაგვარი წყობა (შეერთება ) მოიფიქრეს : მიმდევრობითი და პარალელური შეერთება. განვიხილოთ თუ როგორ იქცევა დენი თითოეული მათგანის შემთხვევაში, კვლავ წყლის მილსა და ომის კანონზე დაყრდნობით :
თუ კი კენჭები ( წინაღობა ) ერთმანეთის მიმდევრობითაა ჩაწყობილი, ტუმბოსგან შექმნილ დინებას ჯერ პირველ კენჭზე ხოლო შემდეგ დანარჩენ კენჭებზე რიგ-რიგობით დაეკარგება ძალა ( ძაბვა ) , თუმცა წყლის ნაკადი კვლავ იმავე რაოდენობის იქნება. რაც უფრო დიდია კენჭი, მით მეტ ძალას კარგავს მასზე წყლის დინება. აქედან გამომდინარე, წინაღობების მიმდევრობითი შეერთების შემთხვევაში ძაბვა თითოეული წინაღობის პროპორციულია, ხოლო დენის სიდიდე კი ყველასთვის ერთი და იგივე რჩება.
ახლა კი წარმოვიდგინოთ, რომ ტუმბოდან წამოსული მილი ორად იყოფა, ერთ მხარეს დიდი კენჭი ხოლო მეორეში შედარებით პატარაა. ამ დროს ტუმბოდან შექმნილი დინების სიჩქარე (ძაბვა ) ორივე მილისთვის თანაბარი იქნება ხოლო წყლის დინებას ( დენს ) მოუწევს გაყოფა. გამომდინარე იქიდან, რომ დენი ყოველთვის მარტივ გზას ირჩევს, წყლის დიდი ნაწილი პატარაკენჭიან მილში წავა, ხოლო მცირე ნაწილი დიდკენჭიან მილში. ამგვარად, პარალელური შეერთების დროს, დენი მეტია იქ, სადაც ნაკლები წინაღობაა.
ომის კანონის გამოვლინება ყოველდღიურ ყოფა ცხოვრებაშიც გვხვდება. მაგალითად ელექტრული დენის გამყვან შიშველ სადენებზე მჯდომ ჩიტებს დენი არ ურტყამს და არ კლავს, რადგან მათი კანი უხეშია და დიდ წინაღობას წარმოადგენს. დენისთვის კი უმჯობესია გაიაროს იქ სადაც ნაკლები წინაღობა შეხვდება ( სადენში ).
